تبيين جامعه شناختي مواضع سياسي تربيت دانش آموز به مثابه شهروند مطلوب در اسناد رسمي جمهوري اسلامي ايران (مطالعه موردي سند تحول بنيادين آموزش وپرورش، سند چشم انداز 20 ساله)

سال انتشار: 1399
محل انتشار:نوآوري هاي آموزشي
نویسندگان:کمالپورخوب ناصر, هاشمي سيدضيا, نجاتي حسيني سيدمحمود

چکیده

شهروند مطلوب براي نظام هاي رسمي به عنوان عنصري خلاق و مستقل شناخته مي شود. آنها براي تحت انقياد درآوردن شان از شيوه هاي مختلفي استفاده مي کنند. نظام تربيت رسمي جمهوري اسلامي نيز با تدوين اسناد «سند تحول بنيادين آموزش و پرورش و سند چشم انداز20 ساله» تلاش مي کند شهروند مطلوب خود را تربيت کند. اين مقاله ضمن شناسايي بنيان هاي آماده-سازي شهروندي و ويژگي هاي شهروند مطلوب تلاش دارد موضع شفاف نظام رسمي تعليم و تربيت در ايران را از طريق اين اسناد نسبت به تربيت شهروند-دانش آموز مشخص سازد. به لحاظ روش شناسي اين مقاله از نوع اسنادي تحليلي است که محتواي اسناد موردنظر به روش تحليل محتوايي مورد واکاوي قرار گرفت و نمونه ها به صورت نمونه گيري نظري به شيوه ي فيش برداري انتخاب شده اند. در بخش يافته ها نتايج حاصل از تحليل اسناد نشان مي دهد که هر دو سند رسيدن به قرب الهي را هدف غايي آرمان تربيت مي دانند. مقوله ي استخراجي شهروند ديندار در محورهاي ديني (اعتقادي، عبادي) و مقوله ي شناختي (ارزشي، اخلاقي، علمي و فرهنگي) در هردو سند اين سنخيت را نشان مي دهد. اما در بررسي مقوله ي شهروند اجتماعي با محورهاي مورد بررسي (منفعت اجتماعي، مشارکت اجتماعي سياسي، نقش آفريني مجزاي اجتماعي و منشا رشد اجتماعي) مسير متفاوتي براي رسيدن به هدف معرفي مي کنند. بر اساس اين نتايج سند تحول دستيابي به ايده ال هاي شهروند مطلوب را در اولويت دادن به اراده ي فردي مي-بيند؛ در حالي که سند چشم انداز ضمن در نظر گرفتن اين تفاوتها نقطه آغاز تربيت شهروندي را ايجاد ساختار مناسب و قرار گرفتن افراد در اين نهادها براي فراگيري الگوهاي رسمي نظام حاکم تدوين مي کند.