جلسه هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان، هفته گذشته با حضور رئیس جمهور و تمام اعضاء برگزار شد، برنامه‌ راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق ۱۴۰۶ به تصویب رسید‌. 

در این جلسه برخی آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های ساختاری و سازمانی بررسی و برخی از آنها از جمله ساماندهی دانشگاه فرهنگیان و پردیس‌های استانی آن نیز تصویب شد؛ دستورالعمل چگونگی تبدیل وضعیت دکتر معلمان ممتاز آموزش و پرورشی برای عضویت در هیأت علمی دانشگاه فرهنگیان و آیین‌نامه ارزشیابی صلاحیت حرفه‌ای معلمی نیز از دیگر مصوبات جلسه هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان بود.

 اعضای هیأت امنای دانشگاه فرهنگیان بر اساس ماده (7) اساسنامه این دانشگاه شامل رئیس جمهور (رئیس هیأت امنا)، وزیر آموزش و پرورش، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور یا معاون مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور(حسب مورد)، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاون آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رئیس دانشگاه (دبیر هیأت امنا)، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش، معاون برنامه‌ریزی و توسعه منابع وزارت آموزش و پرورش و ۳ تن از شخصیت های علمی – فرهنگی  کشور که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت علم و دانش دارند، است.

درباره مصوبات هیأت امنا، خبرگزاری فارس با رضا مراد صحرایی رئیس دانشگاه فرهنگیان به گفت‌وگو نشسته است.

*  در ابتدای گفت‌وگو، آماری از تعداد دانشجویان و وضعیت دانشگاه فرهنگیان ارائه می‌دهید؟

در حال حاضر ۹۴ هزار و ۷۲۶ دانشجو و ۲۲ هزار و ۷۴۹ مهارت‌آموز در دانشگاه فرهنگیان به تحصیل می‌پردازند و ۸۵۰ استاد در این دانشگاه فعالیت می‌کنند. همچنین ۹۶ هزار و ۳۳۸ دانشجو از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اند.

دانشگاه فرهنگیان راهبردی‌ترین نهاد آموزشی کشور است. از این حیث که آینده کشور از طریق معلمان آن رقم خواهد خورد و اینجا، جایی است که معلم پرورش پیدا می‌کند؛ گزاف نیست اگر بگوییم از وضع امروز دانشگاه فرهنگیان می‌شود، بخشی از آینده نظام تعلیم و تربیت را پیش‌بینی کرد.

دانشگاه فرهنگیان وارث بیش از ۱۰۰ سال سنت تربیت معلم در ایران است؛ در همه استان‌ها و در تعداد زیادی از شهرهای بزرگ استان‌ها با قریب به ۱۰۰ شعبه فعال است؛ کمتر دانشگاهی یا هیچ دانشگاهی نیست که سابقه‌اش از دانشگاه تربیت معلم استان خودش بیشتر باشد. اسناد نشان می‌دهد که بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ کشور، در درون یک یا دو اتاق مراکز تربیت معلم پایه‌گذاری کردند.

بعد از یک دوره رکود در دهه ۸۰ در سنت تربیت معلم، بنا به تدبیر دولت وقت، دانشگاه فرهنگیان به عنوان دانشگاه معلم پرور ایران تأسیس شد. از سال ۱۳۹۱ برای اولین بار دانشجو گرفت و از سال ۱۳۹۱ تا سال ۱۴۰۱، به‌رغم اهمیت این دانشگاه، هیچگاه جلسه هیأت امنا با حضور رئیس جمهور برگزار نشد.

خرسندیم در این دولت پس از 11 سال از تأسیس دانشگاه، این بار جلسه هیأت امنا با حضور رئیس‌جمهور، وزرای علوم و آموزش و پرورش، رئیس سازمان برنامه و بودجه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و سایر اعضای هیأت امنا تشکیل شد و تصمیمات بسیار مهم بن‌بست شکن و آینده‌ساز برای دانشگاه گرفته شده است.

** تصویب برنامه راهبردی دانشگاه فرهنگیان در افق ۱۴۰۶

 * درباره مصوبات جلسه اخیر هیأت امنا توضیح دهید؟

۵ تصمیم کلیدی و کلان در جلسه گرفته و مصوب شد که مصوبه اول، برنامه راهبردی دانشگاه در افق ۱۴۰۶ است. دانشگاه پیش‌تر یک برنامه راهبرد افق ۱۴۰۴ داشت اما این برنامه راهبردی ویرایش و اصلاح شد و جهت‌های آن متناسب با اهداف سند تحول بنیادین، بیانیه گام دولت، برنامه تحولی دولت اصلاح جدی پیدا کرد و به یک برنامه جدید تبدیل شد.

در این برنامه جدید، بیش از ۳۰ نشانگر کلیدی برای پیشرفت آینده نظام تعلیم و تربیت گنجانده شده است که موظف هستیم، پیاده‌سازی کنیم؛ از جمله نسبت دانشجو به استاد است که در حال حاضر ۱۱۰ به یک است که در افق این برنامه باید به ۳۵ به یک برسد یا تعداد دانشجویان کارشناسی ارشد که در حال حاضر یک درصد دانشجویان دانشگاه است، در این برنامه باید حداقل به ۱۵ درصد برسد. یا هرم  هیأت علمی در افق این برنامه باید به بیش از ۹۵ درصد استادیار و بالاتر برسد.

همچنین فضای آموزشی، اداری، رفاهی و کمک آموزشی دانشگاه باید به استانداردهای مصوب برنامه ششم توسعه نزدیک شود و از همه اینها موضوع تمدن‌سازی نوین اسلامی، هویت، پروراندن نسلی با روحیه مقاومت و حمیت و همت ملی از جهت‌گیری‌های مهم این برنامه راهبردی است.

* از چه زمانی برنامه راهبردی جدید اجرا می‌شود؟

برنامه راهبردی، امروز سند فعالیت و برنامه‌ریزی دانشگاه است و از سال 1402، این برنامه جایگزین تمام برنامه‌های پیشین خواهد شد.

** در آینده نزدیک دیگر مدیریت امور پردیس‌ها نداریم

* صوبه‌های بعدی چیست؟

مصوبه دوم، اصلاح سازمان دانشگاه است. دانشگاه شامل 98 پردیس و مرکز است و در هر استان، یک مدیریتی به نام مدیریت امور پردیس‌های آن استان پیش‌بینی شده است؛ در اصلاح سازمان دانشگاه، سازوکارهای به گونه‌ای تدوین شده است که یک دانشگاه ملی با ۳۱ دانشگاه جامع تابع استانی داریم.

در آینده نزدیک دیگر مدیریت امور پردیس‌ها نداریم بلکه در هر استان یک دانشگاه با ۳ پردیس یا دانشکده شامل دانشکده خواهران، دانشکده برادران و دانشکده متولی امر توانمندسازی معلمان سراسر آن استان است. چرا که معلمان باید در هر سال ۲۰۰ ساعت آموزش باید آموزش ببینند و ساعت آموزشی معلمان هر استان، آنقدر زیاد است باید یک مرکز تخصصی عهده‌دار این کار شود. متناسب با آن باید نمودار دانشگاه تصویب می‌شد که این اتفاق افتاد و سقف پست‌های سازمانی دانشگاه در این برنامه تعیین شد و مقرر شد نمودار تفصیلی هم زیر نظر سازمان اداری و استخدامی کشور به‌زودی تدوین و آماده ابلاغ شود.

**  آیین‌نامه صلاحیت‌ حرفه‌ای معلمی تصویب شد

تصمیم راهبردی سوم، تصویب آیین‌نامه صلاحیت‌ حرفه‌ای معلمی است که مطابق آن دانشجومعلمان دانشگاه فرهنگیان پس از تحصیل هم آزمون جامع و هم آزمون‌های عملکردی کاربردی در حوزه‌های فرهنگی، آموزشی و تدریس عملی خواهند داشت و بعد از آن فارغ‌التحصیل می‌شوند.

این آیین‌نامه صلاحیت‌ حرفه‌ای معلمی همسو با اسناد تحولی همچون سند تحول بنیادین، سند تحول دولت و آموزه‌های جهانی در پرورش و تربیت معلم است؛ امید داریم معلمانی که در دانشگاه فرهنگیان تربیت می‌شوند، به عنوان معلمان شاخص و پیش نمونه‌های اعلای معلمی در آینده به جامعه تعلیم و تربیت ورود پیدا کنند و آن را متحول کنند.

* ویژگی این آیین‌نامه چیست؟

در این آیین‌نامه پیش‌بینی شده است که دانشجومعلمان در طول تحصیل، ۱۲ مهارت را باید کسب کنند؛ برخی از مهارت‌ها برای همه یکسان و اجباری است و برخی هم از بسته‌‌ای از مهارت‌های اختیاری هر یک از ساحت‌های تحول انتخاب می‌شود.

مصوبه مهم بعدی، تصویب دستورالعمل جذب دکترمعلمان است. این دستورالعمل به تأیید قبلی وزیر علوم رسیده و ابلاغ هم شده است. ما هم فراخوان جذب را داده بودیم ولی اجرای آن مستلزم تأیید رئیس جمهور و اعضای هیأت امنا بود که این اتفاق هم افتاد.

با اجرای دستورالعمل دکترمعلمان، نسبت دانشجو به استاد که هم‌اکنون ۱۱۰ به یک است به ۶۹ به یک، ارتقا پیدا می‌کند.

*برای جذب هیأت علمی چه کردید؟ 

دانشگاه فرهنگیان در سال‌‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ به تنهایی به اندازه کل تاریخ خود، استاد جذب می‌کند و همینجا باید از اهتمام وزیر علوم تشکر ویژه کنم. بدون حمایت ایشان، این تحولات انجام‌پذیر نبود.

** سال آینده دانشجو معلمان در دو مرحله وارد دانشگاه فرهنگیان می‌شوند

* یکی از مصوبه‌های مهم جلسه هیأت امنا، اصلاح شیوه‌های جذب و گزینش دانشجومعلمان است. در این مورد توضیح می‌دهید؟ 

بله، مصوبه دیگر، اصلاح شیوه‌های جذب و گزینش دانشجو معلمان است. جذب و گزینش از مهم‌ترین انتخاب دانشجومعلم شایسته و باصلاحیت است؛ انتخاب معلمانی که خلق و خوی معلمی، عشق و عِرق معلمی دارند، کار بسیار مهمی‌ است که متأسفانه از آن غفلت کردیم.

ان‌شاءالله سال آینده دانشجو معلمان در دو مرحله وارد دانشگاه فرهنگیان می‌شوند؛ یک گروه از مهر می‌آیند که عموما رشته‌های متوسطه اول و دوم هستند که از دبیری یاد می‌کنیم و یک گروه کثیر که حدود ۷۰ درصد کل جمعیت است، در بهمن وارد خواهند شد.

مصاحبه عمومی و علمی سال آینده ۳۰ درصد نمره خواهد داشت، برخلاف مصاحبه‌های سال‌های قبل که هیچ نمره‌ای نداشت و گزینش مستمر هم در طول تحصیل انجام می‌شود. در دانشگاه موضوع گزینش مستمر با موضوع صلاحیت حرفه‌ای پیوند خورده است و دانشجومعلمانی که وارد دانشگاه می‌شوند دائما باید در محک ارزیابان تخصصی و حرفه‌ای باشند تا صلاحیت آنها برای ورود به کلاس درس تأیید و تصویب شود.

** جذب دانشجومعلم از مقطع ارشد

از دیگر مباحث مهم سال آینده، اهتمام به دو شیوه دیگر جذب است که برای تأمین کسری معلم سال ۱۴۰۳ فعالیت می‌کنیم؛ معتقدیم اگر آموزش و پرورش می‌خواهد این کسری همواره همیشگی معلم مهر هر سال را جبران کند، باید یکسال زودتر برای دو سال بعد برنامه‌ریزی کند. لذا برای تأمین معلم جهت مهر سال ۱۴۰۳، با احتساب پیش‌بینی خروجی دانشگاه فرهنگیان که در آن زمان ورودی سال ۱۴۰۰ آماده خروج می‌شوند، اعلام کردیم که می‌توانیم دانشجومعلم از مقطع ارشد بپذیریم.

اگر دانشجومعلمان از مقطع ارشد پذیرفته شوند، با طیب خاطر در سال 1403 می‌توانند به کمک آموزش و پرورش بروند و کلاس درس را با معلمان توانا و متخصص و با صلاحیت پر کنیم.

** جذب معلم از استعدادهای درخشان

شیوه دیگر جذب از استعدادهای درخشان است. مطابق سند تحول بنیادین، موظفیم به کمک دانشگاه‌های برتر از استعدادهای درخشان برای معلمی انتخاب کنیم؛ دانشگاه فرهنگیان، بنیاد ملی نخبگان، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری و شورای عالی انقلاب فرهنگی همه دست در دست هم دادند تا متناسب با ظرفیت‌هایی که قوانین موجود جذب نخبگان و سرآمدان دارد و با تصویب یک شیوه‌نامه مستقل جذب نخبگان دانش‌آموزی که برایشان چندان شیوه‌نامه و آیین‌نامه مستقل نداریم، نسبت به جذب، شناسایی و پذیرش دانشجومعلمان برای سال آینده اقدام کنیم.

این شیوه جذب از بین نخبگان دانش‌آموزی و دانشجویی و از بین کسانی که در کنکور کارشناسی ارشد شرکت می‌کنند، امیدبخش تحولی جدی در مدارس خواهد بود.

* جذب معلم با شیوه دومدرکی برای اولین بار در کشور

شیوه‌ بعدی که در شورای گسترش وزارت علوم تصویب شده است و به‌زودی شیوه‌نامه آن توسط وزارت علوم ابلاغ خواهد شد و ما به کمک دانشگاه‌های برتر برای مهر 1402 برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا دانشجو بپذیریم،  شیوه دو مدرکی است.

شیوه دومدرکی نخستین بار است که در تاریخ دانشگاه‌های ایران اجرا می‌شود. دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه‌های برتر کشور نسبت به پذیرش دانشجومعلم به صورت مشترک اقدام خواهند کرد. این دانشجومعلمان حداقل دو سال از تحصیل خودشان را در دانشگاه اصلی می‌گذرانند و در آنجا دروس تخصصی را می‌گذرانند.

در صورت تأیید صلاحیت عمومی آنها و اعلام هسته‌های گزینش وزارت آموزش و پرورش، در ابتدای سال سوم یا چهارم برای گذراندن دروس تخصصی حرفه‌ معلمی به دانشگاه فرهنگیان منتقل می‌شوند. این اقدام یقینا باعث جذب افراد برجسته فراوانی به دانشگاه فرهنگیان خواهد شد و امیدواریم در این شیوه به علوم پایه کمک جدی کنیم.

معتقدیم دانشگاه فرهنگیان می‌تواند نقش بسیار مهمی در تقویت علوم پایه ایفا کند و این شیوه دو مدرکی فعلا در 5 رشته آموزش ریاضی، آموزش شیمی، آموزش فیزیک، آموزش زیست‌شناسی و آموزش کودکان با نیازهای ویژه‌ای است.

** شرایط بورسیه سال آخری چیست؟

* ساز و کار جذب دانشجویان سال چهارم دانشگاه‌ها تدوین شده است؟ فرایند جذب شرط معدل دارد؟

در فرایند جذب دانشجویان سال چهارم دانشگاه‌ها، چند نکته مهم است؛ نکته اول اینکه، این شیوه جایگزین ماده ۲۸ است ولی ما بهترین شیوه تربیت معلم را همین دوره‌های 4 ساله می‌دانیم تا هویت معلمی شکل بگیرد.

برای رفع کسری قطعی وزارت آموزش و پرورش، جذب دانشجویان سال آخری است که ما نام آن را «بورسیه سال آخری» گذاشتیم؛ در طرح بورسیه سال آخری، در صورت تصویب نهایی این طرح، فراخوانی داده می‌شود. چرا که مسؤول تصویب نیستیم.

* کجا باید تصویب شود؟

در گروه هماهنگی وزارت آموزش و پرورش که زیر نظر وزیر آموزش و پرورش است باید تصویب شود و به ما ابلاغ شود. دانشگاه آماده اجرای این گام بزرگ تحولی است و امیدواریم آموزش و پرورش، خودش را به دانشگاه خودش برساند و شیوه‌های خودش را در این موضوع متحول کند.

در این شیوه دانشجویان سال آخر، فراخوانده خواهند شد‌. در سامانه اختصاصی که برای این منظور هست، ثبت‌نام خواهند کرد. این امکان برای تمام کسانی که دانشجوی ممتاز هستند و نمره علمی خوبی در کنکور داشتند و معدل‌شان حداقل ۱۷ در گروه علوم انسانی و زبان و حداقل۱۶ در گروه علوم پایه، فنی و مهندسی و هنر است، فراهم خواهد شد. این دو معدل با معدل با توجه به نوع دانشگاه تغییر خواهند کرد و به دانشگاه‌ها ضریب داده می‌شود.

افرادی که فراخوانده می‌شوند، بعد از مصاحبه، 1.2 تا 1.5 برابر پذیرش می‌شوند و از سال آینده دوره‌های صلاحیت حرفه‌ای معلمی را می‌گذرانند؛ در انتهای دوره صلاحیت‌های حرفه‌ای که همزمان هم گزینش آنها انجام می‌شود، افرادی که در آزمون صلاحیت معلمی قبول شوند، به آموزش و پرورش معرفی خواهند شد.

یعنی آزمون صلاحیت‌ حرفه‌ای معلمی جایگزین آزمون‌های دیگر خواهد شد البته این طرح دانشگاه است اما تصویب آن بر عهده دانشگاه نیست اما آمادگی اجرای آن را دارد. در این طرح در هر استان برای همان استان پذیرش می‌شوند یعنی پذیرش در دانشگاه فرهنگیان برای بوم است.

طرح بورسیه معلمی را ارائه کردیم بیش از ۶ ماه است که در دستور کار آموزش و پرورش است و امیدواریم زودتر تصمیم‌گیری کنند تا اگر می‌خواهند این کار تحولی انجام شود، تنگنای زمان باعث از بین رفتن اصل طرح شود.

* با این بحث، پذیرش بر اساس ماده 28 دیگر اجرا نمی‌شود؟

 از طریق ماده ۲۸ هم خواهد بود. چون میزان نیاز ما از این طریق برطرف نخواهد شد. در صورت تخصیص ردیف‌ و تأیید سازمان اداری و استخدامی، آزمون استخدامی قبل از عید برگزار خواهد شد.

* تفاوت ماده ۲۸ با پذیرش از سال چهارم چقدر است؟

 تفاوت زیادی دارد. در ماده ۲۸، داوطلبان ما را انتخاب کردند اما در طرح بورسیه سال آخر، ما آنها را انتخاب می‌کنیم. تفاوت دوم این است که در ماده ۲۸ با توجه به قوانین گاهی اوقات تا ۵۰ ساله هم نیرو می‌گیریم، در حالی که در بورسیه معلمی اینگونه نیست. مورد سوم این است که در بورسیه معلمی، دانشگاه را تعیین می‌کنیم و از هر دانشگاهی نمی‌گیریم و تفاوت چهارم این است که بعد از گذراندن آزمون صلاحیت حرفه‌ای، معلم می‌شوند و در ماده ۲۸، قبل از گذراندن آزمون صلاحیت حرفه‌ای معلم می‌شوند و این با اهداف مغایر است.

**احیای جشنواره الگوهای برتر تدریس بعد از ۱۱ سال

*دانشگاه فرهنگیان در زمینه فعالیت‌های فرهنگی چه کرده است؟

اتفاقات مهم دیگری هم در راه است از جمله اهم آنها می‌توان به خیز دانشگاه برای ارتقای صلاحیت‌های فرهنگی در بین دانشجومعلمان یاد کرد. در حال حاضر دانشگاه فرهنگیان قطب قرآنی مؤسسات آموزشی عالی کشور است و در اربعین امسال بالغ بر ۵۳۰۰ دانشجو به کربلای معلی اعزام کرد؛ جزو معدود دانشگاه‌های کشور بودیم که در کربلا، موکب اختصاصی داشتیم.

در راهیان نور برنامه‌ریزی برای جمعیت بسیار بیشتری نسبت به گذشته داریم و هرچه جمعیت پیشین بوده است، امسال اهتمام ما به افزایش ۱۰۰ درصدی آن است. البته تنگناهای مالی داریم که به کمک دستگاه‌های پشتیبان سعی می‌کنیم که این تنگناها را برطرف کنیم. همچنین در اردوی راهیان مقاومت، ۲۲۰۰ دانشجو از دانشگاه فرهنگیان همراه با سایر دانشجویان برای تجدید عهد با شهید حاج قاسم سلیمانی به کرمان اعزام شدند.

احیای جشنواره الگوهای برتر تدریس بعد از ۱۱ سال از تأسیس دانشگاه با اعتبار و قوت برگزار می‌شود؛ در حوزه فعالیت‌های ورزشی، برنامه‌ریزی جدی کردیم؛ برنامه‌ریزی شده است که هر پردیس در رشته‌های مختلف، تیم‌های ورزشی داشته باشد و مسابقات ورزشی بین پردیس‌ها، در مناطق 10 گانه، بین استان‌ها و در کشور برگزار شود و اعزام به یونیورسال دانشجویی صورت گیرد که از برنامه‌های جدی دانشگاه فرهنگیان است.

** تمام مراکز ضمن خدمت آموزش و پرورش به دانشگاه فرهنگیان واگذار می‌شود

* یکی از مشکلات دانشگاه فرهنگیان، فضای رفاهی و خوابگاهی بوده است، برای آن چه کردید؟

به دنبال تقویت فضاهای آموزشی، رفاهی و خوابگاهی جدید هستیم. مطابق دستور وزیر آموزش و پرورش تمام مراکز ضمن خدمت آموزش و پرورش به دانشگاه فرهنگیان واگذار خواهد شد؛ هم برای تربیت و توانمندسازی نیروی انسانی مراکز آموزشی سراسر کشور و هم برای تربیت معلم آینده.

یک لحظه غفلت از دانشگاه فرهنگیان، خسارت زیادی به تعلیم و تربیت خواهد زد و ما امروز نتیجه غفلت‌های پیشین را می‌بینیم.