در جهانبینی اسلامی، پرورش یافتن جنبه های عقلانی برای ساماندهی نظام فکری و ایدئولوژی انسان اهمیت فراوان دارد و بنابراین، یکی از مهمترین ویژگیهای تعلیم و تربیت اسلامی، تکیه بر عقل و تأکید بر پرورش بُعد عقلانی است. هدف از این پژوهش، بررسی عقل و دلالتهای تربیتی آن در ابعاد مبانی، مبدأ، مربّی، متربی، مواعظ و اصول، محیط، منابع، موانع، مسیر، مرکب، میل، معرفت، مجاهدت، ممارست، مقاصد، منازل، مراحل، معیار، محاسبه و ارزیابی، معینان و مشوقان، متد (روش)، محتوا و محصول بود که 21 » میم « تعلیم و تربیت نامیده میشوند. پژوهش حاضر ازنوع کیفی و توصیفی- تحلیلی بود و جامعۀ آن، آیات مرتبط با موضوع و دیگر اسناد دارای ارتباط با این حوزه در قالب کتاب و مقاله را شامل میشد. براساس یافته‌های این پژوهش، در مدرسۀ اسلامی حکمت، تربیت متربیان باید با تمرکز بر پرورش تمام ابعاد عقل، شامل عقل پرسشگر، کنشگر و پرستشگر صورت گیرد تا در سایۀ این پرورش مطابق با آموزه‌های الهی، حرکت زندگی
در مسیر حکیمانه تحقق یابد. از طریق تعریف و تبیین عناصر 21 گانۀ مذکور میتوان الگوی مدرسۀ اسلامی حکمت را ساماندهی کرد؛ به گونه‌ای که رهیافتی عملی و اجرایی نیز درپی داشته باشد. به رهگیری از این الزامات، انسان را در مسیر تربیت یاری میدهد و هدایت میکند و بدین ترتیب، این الزامات میتوانند راهگشای والدین، معلمان، مدیران، متخصصان و دیگر دست اندرکاران نظام تعلیم و تربیت باشند.
واژگان کلیدی: مدرسۀ اسلامی حکمت، دلالتهای تربیتی، پرورش عقل، الگو.