دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش معتقد است اصلاحاتی که در سند تحول بنیادین انجام می‌شود از این جهت مهم است که موجب بیشتر شدن انسجام در چشم‌اندازها، اهداف‌کلان، اهداف عملیاتی و راهکارها می‌شود.

محمود امانی طهرانی در رابطه با دلایل اجرایی نشدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش اظهار کرد: مهم‌ترین دلیل اجرایی نشدن سند این است که مفهوم “اجرای سند” به صورت دقیق درک نشده است. برای مثال اگر شما وزرای پیشین آموزش و پرورش به صورت جدا گانه سوال بپرسید که برای اجرایی کردن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش باید چه کنیم، به جواب ثابت و واحدی نخواهید رسید و این موضوع نشان از عدم وفاق نظرات درباره این راه مشخص شده دارد، همین عدم وفاق سبب شده تا هرکسی از منظر خود روی این سند نور بیاندازد و پس از آن با مفهمومی که مدنظر خودش است به اجرای سند بپردازد.

وی افزود: در نتیجه سند به مرحله اجرا نرسید. در حال حاضر اما قرارگاه اجرایی‌سازی سند تحول دوباره به مفهوم اجرای سند در کانون مدرسه بازگشته و متمرکز روی عملیاتی‌ کردن آن است.

وی در پاسخ به این موضوع که برخی از صاحبنظران عمر کوتاه وزرای پیشین آموزش و پرورش را از جمله اصلی‌ترین عوامل عدم اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می‌دانند، گفت: متاسفانه ما ثباتی در مدیریت راهبردی نظام آموزش و پرورش کشور نداریم. از سال ۱۳۹۰ که سند به تصویب رسیده است تا سال ۱۴۰۰، ما شاهد حضور ۶ وزیر و ۴ سرپرست در این وزارتخانه بوده‌ایم و میانگین دوره خدمت وزیران آموزش و پرورش حتی به دو سال هم نمی‌رسد. این زمان کوتاه برای درکی عمیق از یک سند راهبردی که منجر به اجرایی‌شدنش شود، بسیار کم است.

دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش با بیان اینکه در مدیریت کلاسیک شناخت، برنامه‌ریزی، سازماندهی، اجرا و ارزشیابی از جمله اولویت‌ها است، عنوان کرد: در بازه زمانی کوتاه هیچ کدام از این اولویت‌ها برای یک مدیر ارشد دولتی آن‌هم در وزارتخانه‌ای مانند وزارت آموزش و پرورش تحقق نمی‌یابد. پس برای اجرای سند تحول بنیادین وزیری که می‌آید باید فرصت کافی را داشته باشد. همچنین باید یک هسته مرکزی مدیریت راهبردی تثبیت شده برای اجرای سند وجود داشته باشد. مثلاً به مدت ۲ برنامه توسعه گروه‌های ۵ نفره و ۷ نفره برای مدیریت راهبردی تشکیل شود تا خلاء لایه مدیریت راهبردی پر شود. همچنین ما باید در یک بازه زمانی معین به یک روایت رسمی و متفق‌ در باب مفهوم اجرای کردن سند می‌رسیدیم و پس از آن گزارش‌های سالانه‌ای را در رابطه با عملیاتی کردن سند به مردم ارائه می‌دادیم. متاسفانه وزرای پیشین فقط گزارش عملکرد خود را داده‌اند در حالی که باید گزارش وضعیت آموزش و پرورش و اجرایی‌سازی سند تحول بنیادین را می‌دادند.

امانی طهرانی در ادامه با اشاره به اینکه اصلاح و به‌روزآوری سند تحول بنیادین از تکالیف مندرج در خود سند است، بیان کرد: .در فصل هشتم به اصلاح سند در بازه‌های زمانی ۵ ساله اشاره شده است. در ۵ سال اول این کار انجام نشد چون اصلا سند به مرحله اجرا نرسید تا چیزی از آن تغییر یابد اما در ده سالگی سند یعنی در سال ۱۴۰۰، این اتفاق افتاد و اصلاح سند آغاز شد. در ساز و کار اصلاح شاهد انجام مطالعات(۳ مطالعه اصلی و ۲ فعالیت پژوهشی) جدی بودیم، همچنین محورهای قدیمی بهبود یافت و فرایندهای جدید نیز ترسیم شد. پس از انجام این کارها متن اولیه اصلاحی به دست آمد، این متن در یک کارگروه تخصصی به صورت فشرده مورد بررسی نهایی و اعمال در متن اصلی قرار گرفت. پس از آن سفارش‌هایی به کارگروه‌های تخصصی داده شد برای تکمیل نقطه‌هایی که در کارگروه تعیین تکلیف شده بود. این‌ کار نیز طی دو هفته گذشته نهایی شد و فقط چند مورد خاص برای بررسی باقی مانده است. به نظر می‌آید متن نهایی اصلاح شده در پایان اسفندماه امسال به شورای عالی آموزش و پرورش تحویل داده شود.

وی در پاسخ به این سوال که با اعمال تغییرات و اصلاح در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش چه اتفاقاتی رخ می‌دهد، تصریح کرد: اصلاحاتی که انجام می‌شود از این جهت مهم است که موجب بیشتر شدن انسجام در چشم‌اندازها، اهداف‌کلان، اهداف عملیاتی و راهکارها می‌شود. یکی از موانع فهم صحیح سند تحول، کثرت راهکارها بود که شامل ۱۳۱ راهکار می‌شود. ما تلاش کردیم که این خط سیر اتصال چشم انداز به راهکارها را در این بازنگری و اصلاح تقویت کنیم، همچنین بخش مدرسه‌ای را نیز تقویت کردیم. یعنی الان مدرسه‌ها با این سند حس می‌کنند که رابطه روشن‌تری برای اجرای سند در مدارس وجود دارد و مناسب‌سازی های لازم شده است.

امانی طهرانی ادامه داد: بخشی از فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در شهریور ماه سال ۹۹ در رابطه با این سند بود؛ از جمله اینکه سند تحول بنیادین مقداری سنگین است و باید برای مدرسه ساده سازی شود تا قابل اجرا باشد. همچنین در فصل هشتم هم مساله اجرا، کنشگران و مسئولان را تقویت کردیم. در کنار این‌ها پیوستی در سند اضافه خواهد شد که به بحث مالی اجرای سند مربوط است. پیوست‌ها بیش‌تر یک نقش تبیینی و تاکیدی دارند اما بالاخره مهم هستند. وقتی سندی قرار است سرنوشت آموزش و پرورش یک کشور را رقم بزند، باید در دل خودش موضوعات و جنبه‌های مالی آورده شود ولو این که از لحاظ چارچوب قانونی این‌ موضوعات در مصوبات آورده نشود.